VREMEPLOV
1975 - 1976
1975
Januar 1975
04.januar 1975.
Umro italijanski pisac Karlo Levi, autor romana „Hristos se zaustavio u Eboliju“, u kojem je opisao težak život seljaka pod fašizmom. (Rođen: Torino/Kraljevina Italija 29.novembar 1902. - Umro: Rim/Italija 04.januar 1975.) U vreme Musolinijeve vladavine bio je interniran u južnoj Italiji. Levi je rođen u Torinu, u Pijemontu, u porodici bogatog jevrejskog lekara Erkole Levija i Anete Treves, sestre Klaudija Trevesa, socijalističkog lidera u Italiji. Gimnaziju (Liceo Alfieri) završio je 1917. godine, a zatim je pohađao Univerzitet u Torinu, gde je studirao medicinu i diplomirao 1924. godine sa visokim uspehom. Bio je italijanski slikar, pisac, aktivista, nezavisni levičarski političar i lekar. Najpoznatiji je po svojoj knjizi Cristo si e fermato a Eboli (Hrist se zaustavio na Eboliju), objavljenoj 1945. godine, memoarima o njegovom vremenu provedenom u egzilu u Lukaniji, u Italiji, nakon što je uhapšen u vezi sa svojim političkim aktivizmom. Godine 1979. knjiga je postala osnova istoimenog filma u režiji Frančeska Rozija. Lukanija, takođe zvana Bazilikata, istorijski je bila jedan od najsiromašnijih regiona osiromašenog italijanskog juga. Levijev lucidan, neideološki i saosećajan opis svakodnevnih nevolja koje su iskusili lokalni seljaci pomogao je da se „Problem juga“ progura u nacionalni diskurs nakon završetka Drugog svetskog rata.
1902-1975
72
19.januar 1975.
Britanske vlasti i Irska republikanska armija (IRA) obelodanili da se održavaju prvi direktni međusobni pregovori pet godina nakon početka sukoba u Severnoj Irskoj.
28.januar 1975.
Umro čehoslovački državnik Antonjin Novotni, generalni sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije Čehoslovačke od 1953. i šef države od 1957. (Rođen: Letnjani/Austro-Ugarska monarhija/Češka Republika 10.decembar 1904. - Umro: Prag/Čehoslovačka/Češka Republika 28.januar 1975.) S funkcija je smenjen početkom 1968, kada su započele reforme nazvane „Praško proleće“, koje su onemogućene vojnom intervencijom Varšavskog pakta u avgustu 1968. Članom KP Čehoslovačke postao je 1921. godine. Godine 1935, bio je delegat partije na Sedmom kongresu Kominterne. Uključio se u ilegalni rad nakon nemačke okupacije Čehoslovačke 1939, zbog čega je 1941. uhapšen i deportovan u koncentracioni logor Mauthauzen. U logoru je radio kao kapo. Izašao je iz logora, kada su ga oslobodile američke snage 5. maja 1945. godine. Nakon smrti Zapotockog 1957. godine postao novi predsednik Čehoslovačke. Za vreme predsedovanja Novotnog, opozicija je zahtevala više sloboda i reformu socijalizma u zemlji. To je s vremenom dovelo do uspona novog rukovodstva na čelu s Aleksandrom Dubčekom. Novotni je bio prinuđen dati ostavku na mesto sekretara KPČ u januaru 1968, a zamenio ga je Dubček. Marta 1968, dao je ostavku i na mesto predsednika, a u maju se povukao iz Centralnog komiteta KPČ. Posle sloma Praškog proleća 1968. i pokretanja procesa tzv. normalizacije, Novotni se vratio u Centralni komitet 1971. godine, ali nije stekao nov uticaj, s obzirom na bolest i novo rukovodstvo Gustava Husaka.
1904-1975
70
Februar 1975
08.februar 1975.
Sovjetski i američki kosmonauti počeli zajedničke pripreme za letove "Sojuz-Apolo".
11.februar 1975.
Ubijen predsednik Madagaskara Ričard Racimandrava, samo šest dana pošto je počeo da obavlja dužnost šefa države.
Prvi put u Velikoj Britaniji šef jedne političke partije postala žena - za predsednika Konzervativne stranke izabrana je Margaret Tačer.
13.februar 1975.
Kiparski Turci u severnom delu ostrva, koji je sedam meseci ranije okupirala Turska, proglasili "federalnu državu", dodatno pogoršavši napetu situaciju na tom mediteranskom ostrvu. Formirana je i tzv. Turska ustavotvorna skupština, za čijeg je prvog predsednika izabran vođa kiparskih Turaka Rauf Denktaš.
20.februar 1975.
Vlada kiparskih Grka pozvala UN da odrede krajnji rok za povlačenje sa ostrva 40.000 turskih vojnika, ali zbog strateškog značaja Turske za SAD i NATO, to nije učinjeno niti je Ankara kažnjena zbog agresije i okupacije severnog dela Kipra.
24.februar 1975.
Umro sovjetski državnik Nikolaj Aleksandrovič Bulganjin, predsednik vlade Sovjetskog Saveza od 1955. do 1958, učesnik Oktobarske revolucije. (Rođen: Nižnji Novogorod/Ruska imperija/Rusija 30.maj 1895. - Umro: Moskva/Sovjetski Savez/Rusija 24.februar 1975.) Boljševicima se priključio 1917. uoči revolucije i do 1922. radio je u ČEKI (politička policija). Član Centralnog komiteta Komunističke partije Sovjetskog Saveza postao je 1934. a Politbiroa 1948. Tokom Drugog svetskog rata bio je u vojnim savetima Zapadnog, Drugog pribaltičkog i Prvog beloruskog fronta, potom zamenik ministra odbrane, a posle rata ministar oružanih snaga i zamenik predsednika vlade, pre nego što je postao šef vlade.
1895-1975
79
28.februar 1975.
U najgoroj podzemnoj železničkoj nesreći u Velikoj Britaniji, 42 putnika su poginula kad je voz u punoj brzini udario u odbojnike u stanici "Murgejt" londonskog metroa.
Mart 1975
07.mart 1975.
Umro Veljko Vlahović, srpski (jugoslovenski) političar, publicista i diplomata, španski borac, pokretač radio stanice "Slobodna Jugoslavija", direktor "Borbe", član Izvršnog komiteta i sekretar CKSKJ. (Rođen: Trmanje kod Kolašina/Kneževina Crna Gora/Crna Gora 02.septembar 1914. - Umro: Ženeva/Švajcarska 07.mart 1975.) Osnovnu školu je završio u rodnom mestu, a gimnaziju u Podgorici i Beogradu. Studirao je mašinstvo na Tehničkom fakultetu u Beogradu, na Češkom tehničkom univerzitetu u Pragu, na Sorboni u Parizu i diplomirao na Moskovskom državnom univerzitetu Lomonosov. Veoma se rano, još kao srednjoškolac, uključio u radnički pokret. U Beogradu je 1932. godine izabran za sekretara Udruženja srednjoškolaca beogradskih gimnazija, koje je tada bilo jezgro revolucionarnog, srednjoškolskog pokreta. Učestvovao je u Španskom građanskom ratu, kao borac Internacionalnih brigada. Ubrzo posle dolaska u Španiju, u bici na Marami, 14. februara 1937. teško je ranjen u nogu. Aprilski rat i okupacija Kraljevine Jugoslavije 1941. godine zatekli su ga u Moskvi. Vlahović je tada pojačao rad na vezama jugoslovenskih komunista i građana s domovinom i radio na popularizaciji Narodnooslobodilačkog pokreta Jugoslavije. Starao se da radio-vesti „Slobodna Jugoslavija“ i dobijeni izveštaji iz zemlje budu emitovani na više stranih jezika i jezicima jugoslovenskih naroda. U Jugoslaviju se vratio krajem 1944. godine, i preuzeo dužnost načelnika Uprave za agitaciju i propagandu Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije.Čitava Veljkova porodica je učestvovala u Narodnooslobodilačkoj borbi. Posle oslobođenja zemlje, obavljao je najodgovornije partijske i državne dužnosti.
1914-1975
60
10-11.mart 1975.
Održano prvo zasedanje Evropskog saveta u Dablinu. Na zasedanju u Parizu 9-10. decembra 1974. godine, predsednici država i vlada devet članica Evropske zajednice su doneli odluku da ubuduće zasedaju kao Evropski savet.
11.mart 1975.
U Lisabonu ugušena pobuna padobranskih jedinica protiv levičarske vojne vlade, a bivši predsednik general Antonio Ribeiro de Spinola pobegao je s grupom oficira u Španiju. Sutradan je obrazovan takozvani - Savet revolucije, radi nastavljanja revolucionarnog procesa započetog 25. aprila 1974. obaranjem režima koji je u nasleđe ostavio Antonio de Oliveira Salazar.
13.mart 1975.
Umro srpski (jugoslovenski) pisac, Ivo Andrić, dobitnik Nobelove nagrade za književnost, diplomata Kraljevine Jugoslavije, član Srpske kraljevske akademije. (Rođen: Dolac kod Travnika/Austro-Ugarska monarhija/Bosna i Hercegovina 09.oktobar 1892. - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 13.mart 1975.) Studirao je književnost i istoriju u Zagrebu, Beču, Krakovu i Gracu i doktorirao istoriju u Gracu 1924. delom „Razvoj duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine“. U Prvom svetskom ratu hapšen je interniran zbog izrazite prosrpske orjentacije, a između dva svetska rata bio je ambasador Kraljevine Jugoslavije u Berlinu. U mladosti je pisao pesme („Ex ponto“, „Nemiri“, „Lirika“). Pripovedač snažne imaginacije, izuzetan poznavalac Bosne, odlikovao se vanrednom čistotom jezika i stilom, prefinjenim psihološkim analizama. Neka od dela: romani „Na Drini ćuprija“, „Travnička hronika“, „Gospođica“, „Prokleta avlija“, zbirke pripovedaka „Nemirna godina“, „Žeđ“, „Jelena, žena koje nema“, „Znakovi“, „Deca“, putopisi i skice „Staze, lica, predeli“, meditativna proza „Znakovi pored puta“, „Eseji, kritike, članci I i II“ itd. Kao gimnazijalac, Andrić je bio pripadnik naprednog revolucionarnog pokreta protiv Austrougarske vlasti Mlada Bosna i strastveni borac za oslobođenje južnoslovenskih naroda od Austrougarske monarhije. U austrijskom Gracu je diplomirao i doktorirao, a vreme između dva svetska rata proveo je u službi u konzulatima i poslanstvima Kraljevine Jugoslavije u Rimu, Bukureštu, Gracu, Parizu, Madridu, Briselu, Ženevi i Berlinu.
1892-1975
82
U svojim delima se uglavnom bavio opisivanjem života u Bosni za vreme osmanske vlasti. Godine 1961. dobio je Nobelovu nagradu za književnost „za epsku snagu kojom je oblikovao teme i prikazao sudbine ljudi tokom istorije svoje zemlje”. U Beogradu je osnovana Zadužbina Ive Andrića, prva i najvažnija odredba piščeve oporuke bila je da se njegova zaostavština sačuva kao celina i da se, kao legat odnosno, zadužbina, nameni za opšte kulturne i humanitarne potrebe. Na osnovu piščeve testamentarne volje, svake godine dodeljuje se Andrićeva nagrada za priču ili zbirku priča napisanu na srpskom jeziku. Ivo se direktno i nedvosmisleno izjašnjavao kao Srbin i srpski pisac, kako je on to voleo reći, u „svojim zrelim godinama i ne od juče”. U svom pismu komesaru Srpske književne zadruge (1942) ističe da je srpski pisac. dok u svojim ličnim dokumentima, ličnoj karti (1951), vojnoj knjižici (1951), partijskoj knjižici (1954), izvodima iz matične knjige rođenih i venčanih, u rubrici „narodnost”, Ivo unosi „srpska”. S druge strane, dva puta se eksplicitno distancira od hrvatstva: 1933. odbijanjem da njegove pesme uđu u Antologiju hrvatske lirike, a zatim 1954. odbija da se u njegovoj biografiji u Jugoslovenskoj enciklopediji pomene da je hrvatskog porekla. Srpska književna kritika vidi Andrića kao srpskog književnika srpskog međuratnog modernizma 20. veka i književnika koji je izrastao iz srpske književne tradicije.
15.mart 1975.
Umro grčki brodovlasnik i jedan od najimućnijih ljudi sveta Aristotel Onazis. (Rođen: Izmir (Smirna)/Osmansko carstvo/Turska 15.januar 1906. - Umro: Neji na Seni/Francuska 15.mart 1975. Jedan je od prvih brodovlasnika u svetu koji je počeo gradnju brodova-tankera za prevoz nafte, na čemu je stekao ogromno bogatstvo. Poznat i po dugogodišnjoj ljubavnoj vezi sa operskom pevačicom Marijom Kalas i po ženidbi sa Žaklinom Kenedi, udovicom predsednika SAD Džona Kenedija, ubijenog 1963. godine u Dalasu. Rođen je u Izmiru od oca Sokratisa Onazisa i majke Penelope Dologou. Završio je Evangeličku školu Smirne sa 16 godina. Govorio je 4 jezika: turski, grčki, engleski i španski. Kada je u Grčkoj izbio Grčko-turski rat (1919—1922), on i njegova porodica su izbegli u Argentinu. Državljanstvo Argentine je dobio tek 1929. godine. Na kraju je osnovao svoju prvu kompaniju za trgovinu brodova u Buenos Ajresu a kasnije je svoje poslovanje proširio po SAD. Onazisova flota imala je uglavnom panamske i liberijske zastave i plovila je bez poreza, radeći uz veoma niske troškove. Zbog toga je Onazis mogao da ostvari profit u svakoj transakciji, iako je naplaćivao jednu od najnižih cena na tržištu trgovačke mornarice. Počeo je mnogo da zarađuje kada je potpisao ugovore sa naftnim kompanijama. Visoka profitabilnost flote u velikoj je meri pripisana njegovom nepoštovanju standarda koji normalno upravljaju međunarodnim brodarstvom. Onazis je umro u Parizu 1975. godine. Sahranjen je na ostrvu Skorpios u porodičnoj grobnici gde počivaju njegova ćerka Kristina i njegov sin Aleksandar.
1906-1975
69
18.mart 1975.
Ministarski savet EZ donosi odluku o osnivanju Evropskog regionalnog fonda.
Skupština Tunisa proglasila Habiba Burgibu doživotnim šefom države.
21.mart 1975.
Komunistička vlada vođe pučista u Etiopiji potpukovnika Mengistu Haile Marijama saopštila da je ukinuta 3.000 godina stara carevina. Poslednji negus (car) Haile Selasije, iako simbol borbe za slobodu te drevne afričke zemlje, ubijen je najbrutalnije, a javnosti je saopšteno da je umro prirodnom smrću.
25.mart 1975.
U Rijadu je kralja Saudijske Arabije Fejsala ubio sinovac princ Fejsal Musaid, koji je proglašen neuravnoteženim i u Rijadu mu je javno odrubljena glava u junu 1975. Novi kralj postao je Fejsalov brat Halid Ibn Abdul Aziz.
April 1975
03.april 1975.
Sovjetski velemajstor Anatolij Karpov postao 12. svetski prvak u šahu, pošto je dotadašnji prvak, američki velemajstor Bobi Fišer demonstrativno odbio uslove Međunarodne šahovske organizacije za novi meč za svetsku titulu. Fišer je potom napustio šahovsku scenu i privremeno se vratio tek 1992. kada je u nezvaničnom meču za svetsku titulu u Beogradu i na Svetom Stefanu pobedio ruskog velemajstora Borisa Spaskog, kojem je 1972. u meču u Rejkjaviku oduzeo titulu.
04.april 1975.
Osnovana američka kompanija "Majkrosoft".
Poginulo 155 vijetnamske dece, ratne siročadi, prilikom pada američkog vojnog transportnog aviona posle poletanja iz Sajgona.
05.april 1975.
Umro kineski generalisimus Čang Kaj Šek, koji je uz pomoć Zapada, posebno SAD, 47 godina vladao, najpre Kinom potom Tajvanom, na koji je s pristalicama pobegao kad je poražen od komunista. (Rođen: Fenghua/Dinastija Ćing/Kina 31.oktobar 1887. - Umro: Tajpej/Tajvan 05.april 1975.) Posle smrti vođe Kuomintanga i predsednika Kine Sun Jat Sena 1925, izvršio je vojni udar u Kantonu u martu 1926. i započeo borbu protiv levog krila Kuomintanga i Komunističke partije Kine. Uprkos ogromnoj materijalnoj pomoći SAD, nije uspeo da uguši komuniste koje je predvodio Mao Cedung, zato što je iza komunističkog pokreta svim sredstvima stajao Sovjetski Savez. U februaru 1950. sa ostatkom trupa (takozvanim "Nacionalistima", u stvari nekomunistima) je prešao na ostrvo Formoza (Tajvan), na kojem je uspostavio vladu nekomunističke Repubike Kine kojom je vladao do smrti. Podela kineskog naroda na dve države (u međuvremenu Peking je pripojio Hong-Kong i Makao, bivše kolonije), kao posledica tragičnog građanskog rata traje i danas.
1887-1975
87
07.april 1975.
Umro hrvatski (jugoslovenski) slikar naivac i grafičar Krsto Hegedušić. (Rođen: Petrinja/Austro-Ugarska monarhija/Hrvatska 26.novembar 1901. - Umro: Zagreb/SFR Jugoslavija/Hrvatska 07.april 1975.) Njegova porodica je poreklom iz Hlebina u Podravini, gde su se vratili 1909. Studirao je u Zagrebu, gde 1920. počinje da slika podravske idile. U Parizu osniva slikarsku grupu Zemlja. Krsto Hegedušić je bio učitelj drugih podravskih slikara naivaca, poput Ivana Generalića. Time je postao utemeljivač Hlebinske slikarske škole, čiji je naziv sam prvi pomenuo.
1901-1975
73
13.april 1975.
Pripadnik hrišćanske milicije ubio u autobusu u predgrađu Bejruta 22 Palestinca – početak građanskog rata u Libanu.
16.april 1975.
Umro indijski filozof i državnik Sarvepali Radakrišnan, potpredsednik Indije od 1952. i predsednik od 1962. do 1967. (Rođen: Tirutani/Britanska Indija/Indija 05.septembar 1888. - Umro: Madras/Indija 16.april 1975.) Bio je profesor filozofije na univerzitetima u Madrasu, Kalkuti, Čikagu i Oksfordu, ambasador u Moskvi 1939. Najviše ga je zaokupljala religija, etika, istorija filozofije i kulture i mogućnost objedinjenja civilizacijskih i kulturnih vrednosti Istoka i Zapada. Koristeći se komprarativnom metodom u istoriji filozofije, nastojao je da pokaže značajnu ulogu indijskog nasleđa u mogućoj kulturnoj renesansi jedinstvene svetske kulture. Neka od dela: „Indijska filozofija“, „Istočna religija i misao Zapada“, „Religija i društvo“, „Kalki, ili budućnost civilizacije“, „Istorija Istočne i Zapadne filozofije“ itd.
1888-1975
86
17.april 1975.
"Crveni Kmeri" zauzeli glavni grad Kambodže Pnom Pen i odmah otpočeli teror nad sunarodnicima, tokom kojeg su - do vijetnamske okupacije Kambodže krajem decembra 1978. - pobili po nekim procenama između milion i dva miliona ljudi.
19.april 1975.
Maoistički pokret "Crvenih Kmera" ovladao celom Kambodžom.
S kosmodroma Bajkonur (u današnjem Kazahstanu) sovjetskom raketom lansiran prvi indijski veštački satelit.
20.april 1975.
vijetnamski rat
.png){kind=small}
Armija Severnog Vijetnama i južnovijetnamski oslobodilački pokret Vijetkong otpočeli odlučujuću bitku protiv južnovijetnamskih snaga. Ofanziva je za desetak dana okončana potpunom pobedom i oslobađanjem južnog dela zemlje, posle čega su Severni i Južni Vijetnam ujedinjeni u jednu državu.
23.april 1975.
vijetnamski rat
Poslednja sajgonska (južnovijetnamska) vlada podnela ostavku, a predsednik SAD Džerald Ford praktično priznao da su Amerikanci pretrpeli poraz u Vijetnamskom ratu.
25.april 1975.
U Portugaliji na prvim slobodnim izborima posle pola stoleća pobedila Socijalistička partija Marija Soareša.
29.april 1975.
vijetnamski rat
Amerikanci u haosu napustili Sajgon, neslavno okončavši dve decenije intervencije SAD u Vijetnamu, čime je praktično završen Vijetnamski rat tokom kojeg je poginulo više od 58.000 američkih vojnika.
30.april 1975.
vijetnamski rat
Konačna pobeda komunističkih vojnih snaga u Vijetnamu – zvanično okončan Vijetnamski rat. Nakon sjajnih pobeda i zauzeća mnogih gradova Južnog Vijetnama, komunističke trupe opkoljavaju preostale članove južnovijetnamske vlade koji se predaju dok glavni grad Sajgon biva zauzet bez otpora.
Maj 1975
02.maj 1975.
Rođen engleski bivši fudbaler i reprezentativa Dejvid Bekam. (Rođen: London/Ujedinjeno Kraljevstvo) Igrao je na mestu desnog krila. Jedan je od najboljih i najprepoznatljivijih veznih igrača svoje generacije kao i jedan od najboljih izvođača slobodnih udaraca u istoriji fudbala. Bekamova profesionalna klupska karijera počela je u Mančester junajtedu. Debitovao je 1992. sa sedamnaest godina. S Junajtedom je šest puta bio prvak Premijer lige, dvaput prvak FA kupa i pobednik Lige šampiona 1999. Zatim je igrao četiri sezone za Real Madrid. S Realom je bio šampion La lige u svojoj poslednjoj sezoni s klubom. Prvi je britanski fudbaler koji je odigrao stotinu utakmica u Ligi šampiona. Svoju dvadesetogodišnju igračku karijeru završio je u maju 2013. tokom koje je osvojio devetnaest trofeja. Za reprezentaciju Engleske Bekam je debitovao 1. septembra 1996. kada je imao dvadeset i jednu godinu. Šest godina je bio kapiten Engleske za koju je odigrao ukupno 115 utakmica. Našao se na drugom mestu u izboru za dobijanje Zlatne lopte 1999. Pele ga je 2004. uvrstio na svoj spisak Fifa 100 koji čine najveći živi igrači. Bekam je uvršten i u Kuću slavnih engleskog fudbala 2008. i Kuću slavnih Premijer lige 2021. Bekam se redovno nalazio u samom vrhu po primanjima u svetskom fudbalu, a 2013. je bio najplaćeniji igrač na svetu, sa zaradom od preko 50 miliona dolara za godinu dana. Oženjen je Viktorijom Bekam od 1999. Par ima četvoro dece. Ambasador je Unicefa u Ujedinjenom Kraljevstvu od 2005. a 2015. je pokrenuo: The David Beckham UNICEF Fund.
08.maj 1975.
Rođen španski pevač Enrike Iglesijas koji živi i radi u SAD. (Rođen: Madrid/Španija) Iglesijas je prodao preko 170 miliona albuma širom sveta, više nego ijedan drugi izvođač iz Španije ikada. Njegova pesma "Can You Hear Me?" bila je zvanična pesma Evropskog prvenstva u fudbalu 2008. Takođe, njegovih osamnaest numera našlo se na 1. mestu Bilbord liste latinskih singlova u SAD, kao i dva na engleskom. Njegovih četrnaest singlova bilo je na prvom mestu top-listi širom sveta. Treće je i najmlađe dete španskog pevača Hulija Iglesijasa i španske manekenke filipinskih korena Isabel Prejsler. Godine 1983, Enrikeov deda dr Hulio Iglesijas Puga je bio kidnapovan od strane terorističke organizacije ETA. Plašeći se za bezbednost svoje dece, Isabel je poslala svoju decu da žive s ocem u Majamiju. Jednu godinu života proveo je sa majkom u Beogradu. 2002. godine, Iglesijas je počeo da se zabavlja sa ruskom teniserkom Anom Kurnjikovom. Njih dvoje su se upoznali na snimanju video-spota za njegovu pesmu "Escape". U tom spotu, Ana Kurnjikova glumi devojku u koju je on zaljubljen, i na kraju spota postaju par. Od tada, njih dvoje su u vezi. 2017. godine par je dobio blizance, a 2020. su dobili treće dete.
16.maj 1975.
Japanka Junko Tabei postala prva žena koja se popela na najviši svetski planinski vrh Mont Everest.
Jun 1975
04.jun 1975.
Rođena američka filmska glumica Anđelina Džoli, dobitnica "Oskar"-a. (Rođena: Los Anđeles/Kalifornija/Sjedinjene Američke Države) Kćerka je glumaca Džona Vojta i Maršelin Bertran. Roditelji Andželinine majke su francusko-kanadskog porekla. Sa očeve strane je češkog porekla, a francusko-kanadskog i irokeskog sa majčine. Proslavila se krajem 90-ih godina 20. veka glumeći Laru Kroft, junakinju istoimenog akcionog filma. Početkom 2000-ih obeležila ju je veza i brak sa glumcem Bredom Pitom. Uz Dženifer Lorens i Sandru Bulok, uspela je da održi status najplaćenijih i najuticajnih glumica na svetu. Dobitnica je tri nagrade Zlatni globus, dve nagrade američkog Udruženja filmskih glumaca i jednog Oskara za najbolju sporednu ulogu - u filmu Neprilagođena. Poznata je po radu sa izbeglicama preko Ujedinjenih nacija, aktivna je u borbi protiv nasilja nad ženama i zalaže se legalizaciju istopolnih brakova.
05.jun 1975.
Stanovnici Velike Britanije izjašnjavaju se na referendumu za ostanak zemlje u EZ.
Suecki kanal ponovo otvoren za međunarodni saobraćaj, izuzev za Izrael – brodovi su prošli kroz kanal prvi put od Šestodnevnog rata 1967.
10.jun 1975.
U Beogradu održana prva izložba gramofonskih ploča u Srbiji.
12.jun 1975.
Grčka podnosi zahtev za pristupanje Evropskoj zajednici.
15.jun 1975.
Košarkaši Jugoslavije na evropskom prvenstvu u Beogradu osvojili titulu prvaka pobedom nad reprezentacijom Sovjetskog Saveza.
18.jun 1975.
Ubici kralja Saudijske Arabije Fejsala, kraljevom sinovcu princu Fejsalu Musaidu, javno odrubljena glava ispred palate vlade u Riajdu. Princ je ubio kralja u martu 1975.
24.jun 1975.
Srušio se avion „Boing 727“ američke kompanije „Istern erlajnz“, poginulo 113 od 124 putnika koliko ih je bilo u letelici. Avion se srušio u blizini njujorškog aerodroma „Kenedi“.
25.jun 1975.
Mozambik (do tada Portugalska Istočna Afrika) posle 477 godina kolonijalne zavisnosti od Portugalije stekao nezavisnost. Vlast je preuzeo Frelimo (Front za oslobođenje Mozambika), čiji je vođa Samora Mašel postao prvi predsednik Mozambika.
Jul 1975
05.jul 1975.
Zelenortska ostrva dobila nezavisnost posle 500 godina pod portugalskom vlašću.
Američki teniser Artur Eš postao prvi afroamerikanac osvajač Vimbldona. U finalu Eš je pobedio zemljaka Džimija Konorsa, postavši prvi afroamerikanac u dugoj istoriji turnira u Vimbldonu koji je pobedio na najprestižnijem svetskom teniskom takmičenju.
12.jul 1975.
Umrla francusko-američka pevačica i igračica afroameričkog porekla Žozefina Beker Mekdonald, pripadnica francuskog pokreta otpora tokom Drugog svetskog rata protiv nemačkih nacista, za šta je odlikovana najvišim francuskim ordenima. (Rođena: Sent Luis/Misuri/Sjedinjene Američke Države 03.jun 1906. - Umrla: Pariz/Francuska 12.april 1975.) Svetsku slavu stekla je 1925, kada je počela da nastupa u pariskim kabareima „Foli Beržer“ i „Kazino di Pari“. pevala je šansone, obogativši te tipično francuske pesme elementima džeza. Kao istaknuti borac protiv rasizma, sa čijom neljudskošću se suočila u ranoj mladosti, usvojila je mnoštvo siročadi različitih rasa, odgajajući ih u duhu bratstva i ljudske solidarnosti, koje je izdržavala od prihoda sa gostovanja širom sveta.
1906-1975
68
15.jul 1975.
Sovjetski i američki vasionski brodovi „Sojuz 19“ i „Apolo 18“ lansirani u orbitu oko Zemlje radi spajanja u svemiru.
17.jul 1975.
Sovjetski i američki vasionski brodovi „Sojuz 19“ i „Apolo 18“, spojili su se u orbiti oko Zemlje. Komandanti letilica Aleksej Leonov i Tom Staford su se tom prilikom rukovali i razmenili čestitke, pri čemu je Rus govorio engleski a Amerikanac ruski.
30.jul 1975.
.jpg){kind=small}
U Helsinkiju počela Konferencija o evropskoj bezbednosti i saradnji koja je okupila državnike 35 zemalja, uključujući lidere Sovjetskog Saveza i SAD. Glavni cilj skupa bilo je osiguranje mira u Evropi.
Avgust 1975
01.avgust 1975.
U Helsinkiju potpisan Završni akt o ljudskim pravima. Sovjetski Savez i zapadne zemlje su na konferenciji u Helsinkiju o evropskoj bezbednosti i saradnji potpisali završni akt o ljudskim pravima.
03.avgust 1975.
U Beograd doputovao predsednik SAD Džerald Ford u dvodnevnu zvaničnu posetu Jugoslaviji, istakavši tom prilikom da politika nesvrstavanja Jugoslavije aktivno doprinosi većem razumevanju među narodima.
07.avgust 1975.
Rođena južnoafričko-američka glumica i filmska producentkinja. Šarliz Teron, dobitnica "Oskar"-a. (Rođena: Benoni/Južna Afrika) Odrasla je na farmi u mestu Benoni (nedaleko od Johanezburga), tada u južnoafričkoj provinciji Transval. Majka joj je Gerda Jakoba Aleta, a otac Čarls Jakobus Teron (čiji je predak po ocu Danijel Teron bio istaknuta ličnost Drugog burskog rata). Teronova, između ostalih, ima pretke nemačkog i holandskog porekla, a njeni najstariji poznati preci su francuski hugenoti, naseljeni u Južnoj Africi. Petnaestogodišnja Teronova je prisustvovala porodičnoj tragediji, kada joj je majka u samoodbrani ubila oca alkoholičara koji je maltretirao porodicu. Dobitnica je mnogih priznanja, uključujući nagrade Oskar, Zlatni globus i Srebrni medved za najbolju glumicu. Teronova je počela da se ističe na međunarodnom planu već devedesetih, igrajući glavne uloge u holivudskim filmovima Đavolji advokat (1997) i Moćni Džo Jang (1998). Za film Monstrum (2003) u kojem glumi serijskog ubicu, je nagrađena Oskarom za najbolju glumicu u glavnoj ulozi, čime je postala prva Južnoafrikanka koja je osvojila ovu prestižnu nagradu. Drugu nominaciju za Oskara dobila je u ulozi seksualno napastvovane žene u potrazi za pravdom u drami "Severna zemlja" (2005). Počev od ranih dvehiljaditih, Teronova se upustila u producentski posao u okviru svoje kompanije Denver and Delilah Productions. Godine 2007. je postala američka državljanka, dok je južnoafričko državljanstvo zadržala. Godine 2016. je u časopisu Tajm proglašena jednom od sto najuticajnijih ljudi na svetu.
09.avgust 1975.
Umro ruski (sovjetski) kompozitor Dmitrij Dmitrijevič Šostakovič, član Srpske akademije nauka i umetnosti, čije kompozicije su čvrsto povezane sa ruskom muzičkom tradicijom. (Rođen: Sankt Peterburg/Ruska Imperija/Rusija 25.septembar 1906 - Umro: Moskva/Sovjetski Savez/Rusija 09.avgust 1975.) Napisao je monumentalnu "Petu simfoniju", a u najtežim danima nemačke blokade Lenjingrada (danas Sankt Peterburg) u Drugom svetskom ratu "Sedmu (Lenjingradsku) simfoniju". Ostala dela: opere "Nos", "Ledi Makbet Mscenskog okruga (Katarina Izmajlovna)", oratorijum "Šume pevaju", simfonije, koncerti, kamerna muzika. Rođen u ulici Podolskaja br. 2 u Sankt Peterburgu, Dmitrij Šostakovič je bio drugo od troje dece Dmitrija Boleslavoviča Šostakoviča i Sofije Vasiljevne Šostakovič. Njegova porodica bila je liberalno nastrojena (jedan ujak bio je boljševik, a udomljavali su i desničarske ekstremiste). Dmitrij je kao dete zadobio status vunderkinda i kao pijanista i kao kompozitor, a njegov talenat je otkriven kada je započeo sa časovima klavira sa svojih 8 godina. Stvarao je u doba režima Josifa Staljina i imao složen odnos sa sovjetskom vladom, tako da je pisao himne vlasti, ali se trudio i da ostane na distanci od komunističkog sistema, pretrpevši pritom dve javne osude svoje muzike, 1936. i 1948, te povremeno zabranu izvođenja njegove muzike. Uprkos svemu ovome, Šostakovič je i dalje bio najpopularniji i najbolji sovjetski kompozitor svog naraštaja i primio je mnoge nagrade, a služio je i u Vrhovnom Sovjetu. Šostakovič je pored Igora Stravinskog i Sergeja Prokofjeva jedan od najznačajnijih ruskih kompozitora 20. veka. U kasnijem životu, Šostakovič je patio od hronično lošeg zdravlja, ali je odbio da ostavi cigarete i votku. Od 1958. patio je od pogoršanja zdravlja koje je najviše zahvatilo njegovu desnu ruku, zbog čega je morao odustati od sviranja klavira: 1956. mu je dijagnostikovan poliomijelitis. Sledeće godine je pretrpeo srčane udare i još jedan 1971, te više padova u kojima je slomio obe noge.
1906-1975
68
11.avgust 1975.
Umro srpski (jugoslovenski) dirigent i muzički pisac Dušan Skovran. (Rođen: Ohrid/Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca/Severna Makedonija 06.septembar 1923 - Umro: Plužine/SFR Jugoslavija/Crna Gora 11.avgust 1975.)
1923-1975
51
%2C_prvi_direktor_i_najplodniji_koreaograf_Kola_i.jpg)
15.avgust 1975.
Tokom vojnog udara ubijen predsednik Bangladeša i otac nezavisnosti te azijske zemlje šeik Mudžibur Rahman, koji je posle sticanja nezavisnosti januara 1972. postao prvi predsednik vlade Bangladeša.
17.avgust 1975.
Sovjetski ledolomac na nuklearni pogon "Artika" postao prvi brod koji je prispeo na Severni pol.
20.avgust 1975.
Američki vasionski brod „Viking I“ lansiran ka Marsu, na koji je dospeo u julu 1976.
24.avgust 1975.
Smrtna presuda šefu grčke vojne hunte, poznate kao „vlada pukovnika“ Georgiosu Papadopulosu i dvojici vođa vojnog udara 1967. zamenjena doživotnom robijom.
27.avgust 1975.
Ubijen etiopski car (negus) Haile Selasije I, koji je 1928, posle smrti Menelika II, i menovan za regenta, a 1930. krunisan za cara Etiopije. (Rođen: Ejersa Goro/Etiopija 23.jul 1892 - Umro: Adis Abeba/Etiopija 27.avgust 1975.) Rođen je pod imenom Tafari Makonen Vodimihajel, kasnije Vojvoda, Ras Tafari Makonen, a nakon krunisanja 2. novembra 1930. godine prozvan je Hajle Selasije I. Hajle na etiopskom jeziku znači „Snaga“, a Selasije znači „Sveto Trojstvo“ - dakle Hajle Selasije otprilike može da se prevede kao „Snaga Svetog Trojstva“. Njegova cela titula, dok je vladao, bila je „Njegovo Carsko Veličanstvo Hajle Selasije I, Car Careva, Gospodar Gospodara, Osvajački Lav Judejskog Plemena, Izabranik Božji“. Po tradiciji, bio je 225. potomak kralja Solomona i kraljice od Sabe, Solomonska dinastija. Iz zemlje je izbegao 1936, godinu dana posle agresije fašističke Italije. Vratio se 1941. na čelu oslobodilačkih jedinica, i vladao je do 1974, kada su ga zbacili prokomunistički oficiri, koji su posle njegove smrti izdali saopštenje da je bivši monarh umro prirodnom smrću. Stari vladar je uživao izvesnu popularnost, kao simbol uspešne borbe za slobodu. Iza prevrata najverovatnije je stajala istočnonemačka tajna služba "Štazi". Tokom 58 godina koliko je vladao, prvo kao regent, a zatim i kao car Hajle Selasije je dobio brojne počasti i odlikovanja, kako u Etiopiji tako i u inostranstvu. Kao rezultat brojnih posjeta stranim državama postao je jedna od najodlikovanijih ličnosti u ljudskoj istoriji. Ginisova knjiga rekorda ga je prepoznala kao najodlikovaniju osobu.
1892-1975
83
Baveći se problemima drugih zemalja, zanemarivao je probleme vlastite države: velika nejednakost u podeli dobara, ruralna nerazvijenost, korupcija vlasti, rastuća inflacija, nezaposlenost i teška suša na severu (1972—1975). Godine 1974, studenti, radnici i vojnici započeli su seriju štrajkova i demonstracija koje su dostigle vrhunac 12. septembra 1974. kada su oružane snage svrgnule Selasija sa prestola i marksistički orijentisana vojna hunta „Derg“ preuzela vlast. Većina carske porodice je bila zatočena u zatvoru u Adis Abebi. Dana 23. novembra 1974. šezdeset bivših visokih zvaničnika carske vlasti streljano je bez suđenja. U martu 1975. monarhija je ukinuta, a Etiopija proglašena republikom. Dana 27. avgusta 1975. Hajle Selasije I umire. Njegovi posmrtni ostaci su pronađeni 1992. godine ispod betonske ploče u bivšoj carskoj palati. Godine 2000, priređena mu je carska sahrana u organizaciji Etiopske pravoslavne crkve.
29.avgust 1975.
Umro irski državnik Ejmon de Valera, vođa partije „Šin fejn“ (irski -mi sami) u periodu od 1917. do 1926. (Rođen: Njujork/Njujork/Sjedinjene Američke Države 14.oktobar 1882 - Umro: Dablin/Republika Irska 29.avgust 1975.) Bio je predsednik vlade od 1937. do 1959. sa dva kraća prekida da bi potom do 1973.godine obavljao dužnost predsednika Irske. Zbog učešća u ustanku „Crvena pastva“ Englezi su ga 1916. osudili najpre na smrt a potom kaznu preinačili u doživotnu robiju da bi na kraju ipak bio oslobođen 1917. Predvodio je 1922. Dablinski ustanak, posle čije propasti 1923. objavljuje prekid oružane borbe. Sporazumno je rešio neka sporna ekonomska, politička i vojna pitanja sa Velikom Britanijom. Bio je predsednik Društva naroda 1932.
U prevratu oboren predsednik Perua general Huan Velasko Alvarado - vlast preuzeo predsednik vlade, general Fransisko Morales Bermudes.
1882-1975
92
Septembar 1975
06.septembar 1975.
Poginulo najmanje 2 350 ljudi u zemljotresu koji je pogodio istočnu Tursku.
16.septembar 1975.
Uspostavljeni zvanični odnosi izmedju Evropske zajednice i Kine.
Papua Nova Gvineja stekla punu nezavisnost od Australije. Do prvog svetskog rata teritorija ove države bila je podeljena izmedju Velike Britanije koja je pod svojom upravom imala južni deo nazvan Nova Gvineja i Nemačke koja je upravljala severnim delom Papuom zajedno sa Bizmarkovim arhipelagom. Nakon Prvog svetskog rata obe teritorije bile su pod britanskom kolonijalnom vlašću i upravom Australije.
19.septembar 1975.
Umro srpski (jugoslovenski) lekar Kosta Todorović, stručnjak za zarazne bolesti, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i Nacionalne akademije za medicinu u Parizu. (Rođen: Beograd/Kraljevina Srbija/Srbija 04.jul 1887 - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 19.septembar 1975.) Napisao je više od 150 radova na srpskom i stranim jezicima. Značajan je i njegov rad na bibliografiji jugoslovenskih publikacija iz mikrobiologije, imunologije, epidemiologije i higijene. Njegova značajna dela su: „Udžbenik akutnih i infektivnih bolesti“ i „Priručnik za lečenje tuberkuloznog meningitisa“. Prvi je i jedini prepoznao bolest tokom epidemije variole vere u Jugoslaviji, 1972. godine, jer se s tim već sreo tokom Prvog svetskog rata.
1887-1975
88
Oktobar 1975
09.oktobar 1975.
Nobelova nagrada za mir dodeljena ruskom (sovjetskom) fizičaru i disidentu Andreju Saharovu, zbog „neustrašivih napora za mir u svetu“, prema saopštenju norveškog komiteta za dodelu nagrade.
17.oktobar 1975.
Umro srpski (jugoslovenski) klasični filolog Milan Budimir, član Srpske kraljevske akademije, profesor Beogradskog univerziteta. (Rođen: Varcar Vakuf/Mrkonjić Grad/Austro-Ugarska monarhija/Republika Srpska/Bosna i Hercegovina 02.novembar 1891 - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 17.oktobar 1975.) Proučavao je klasične jezike i indoevropsku lingvistiku. Bio je kourednik časopisa Balkanološkog instituta (tada Balkanskog) u Beogradu - "Revue internationale des etudes balkaniques".Dela: "O Ilijadi i njenom pesniku", "Iz klasične i savremene aloglotije", "Problem bukve i protoslovenske domovine", "Grci i Pelasti", "Dve vrste Aristotelove tragedije", "Sa balkanskih istočnika", "Carmen arvale", "Patriculae Pelesticae".
1891-1975
83
21.oktobar 1975.
Otvoren rekreativni centar "Zvezdani gaj" u Beogradu.
30.oktobar 1975.
Teško bolesnog Franciska Franka na čelu Španije zamenio princ Huan Karlos, kojeg je za tron pripremao sam dugogodišnji diktator. Ubrzo po stupanju na presto Huan Karlos je uveo demokratiju.
Kod Praga se srušio avion DC-9 jugoslovenske aviokompanije „Inex-Adria“, u kojem je poginulo 75 putnika, čehoslovačkih turista koji su letovali na Jadranu.
Novembar 1975
03.novembar 1975.
Grupa oficira u Bangladešu sa vlasti oborila predsednika Kandakara Muštaka Ahmeda, koji je i sam prigrabio vlast državnim udarom tri meseca pre toga. Već 7.novembra izvršen je još jedan državni udar u kojem je vlast preuzeo Ziaur Rahman.
07.novembar 1975.
Osnovan Univerzitet u Banja Luci.
10.novembar 1975.
Osimski sporazum - Vlade Jugoslavije i Italije potpisale u Osimu, nedaleko od Ankone, ugovor o definitivnom rešenju graničnih i drugih pitanja između dveju zemalja.
11.novembar 1975.
Proglašena nezavisnost Angole, posle pet vekova portugalske kolonijalne vlasti. Narednog dana prvi predsednik te afričke zemlje postao je lider pokreta otpora, pesnik, Agostino Neto.
13.novembar 1975.
Svetska zdravstvena organizacija objavila da su velike boginje prvi put u istoriji iskorenjene u Aziji.
20.novembar 1975.
Umro Francisko Franko, dugogodišnji diktator Španije. (Rođen: Ferol/Španija 04.decembar 1892 - Umro: Madrid/Španija 20.novembar 1975.) Rođen je u oficirskoj porodici i nastavio je porodičnu tradiciju. Pokazao se kao retko vešt oficir tokom rata (gušenja pobune) u Španskom Maroku. Godine 1926. postao je general, najmlađi u istoriji Španije. Bio je izrazito monarhistički i rimokatolički orjentisan i kada je uvedena republikanska vlada koja je imala i prokomunističke sklonosti stavio se na čelo pobune s ciljem obnove monarhije. Posle trogodišnjeg građanskog rata 1939. slomio je otpor demokratski izabranog republikanskog poretka i uspostavio režim koji je trajao do njegove smrti 1975. Iako je kralj Huan Karlos Burbonski, kojeg je Franko izabrao i pripremao, ubrzo uveo demokratski sistem, osnovna tekovina Frankovog poretka pokazala se kao veoma vitalna i popularna - španska monarhija. Predsedavao je autoritarnom vladom Španije u vreme Hladnog rata. Bio je poznat pod nazivom „Vođa Španije“, službeno njegova titula glasila je: „Vođa Španije po milosti Božijoj”. Tokom Drugog svetskog rata Španija je ostala neutralna, iako je slala dobrovoljačke odrede na istočni front. Posle poraza sila Osovine u Drugom svetskom ratu Franko se okrenuo Americi, sa kojom je uspostavio vojni i trgovinski savez. Franko je uspeo da zadrži vlast sprovođenjem strogih mera: suzbijao je političke protivnike uvođenjem cenzure, zatvorske kazne sa prinudnim radom, zatvaranjem u koncentracione logore, smrtnom kaznom. Bila je zabranjena upotreba manjinskih jezika i običaja, a Katolička crkva je dobila status državne religije. Tokom 1950-ih uveo je reforme koje su imale za cilj ekonomski razvoj Španije. Tako je došlo do tzv. Španskog ekonomskog čuda koje je trajalo do 1973. godine. Ovaj ekonomski razvoj se smatra jedinom dobrom tekovinom Frankovog režima, jer je izveo Španiju iz reda nerazvijenih zemalja i poboljšao položaj srednje klase. Preminuo je 82.-oj godini života. Nakon njegove smrti na čelo Španije je došao kralj Huan Karlos koji je otpočeo proces demokratizacije države. I danas traju rasprave oko Frankove uloge u španskoj istoriji, neki ga pamte kao dobrog vođu koji je očuvao mir u zemlji i omogućio ekonomski razvoj Španije, dok ga drugi smatraju za diktatora odgovornog za ubistva i progone političkih protivnika.
1892-1975
82
22.novembar 1975.
Na čelo Španije došao kralj Huan Karlos I (de Burbon-Parma) dva dana nakon smrti diktatora Franciska Franka, postavši tako prvi španski monarh posle Alfonsa XIII, koji je 1931. otišao u izbeglištvo, iako je i pod Frankom Španija zvanično bila monarhija.
25.novembar 1975.
Južnoamerička država Surinam stekla nezavisnost. Surinam je bio kolonija Holandije od 1667. pod imenom Holandska Gvajana, a od 1954. imao je autonomiju.
26.novembar 1975.
Počelo redovno emitovanje programa TV Novi Sad.
27.novembar 1975.
Postavljeni poslednji metri pruge Beograd-Bar. Više od 100 godina, pre konačne realizacije, ona je bila u strateškom, ekonomskom i graditeljskom programu Srbije, ali je gradnja počela tek 1952. a radovi su intenzivirani tek 1968. Više od 27 odsto pruge prolazi kroz tunele i ide preko vijadukata i mostova. Pruga koja ima 254 tunela i 234 mosta dugačka je 476 kilometara od čega 301 na teritoriji današnje Srbije. Prugu je u potpunosti finansirala Srbija iako je ona imala mnogo širi značaj.
28.novembar 1975.
Fretilin (Revolucionarni front za nezavisnost Istočnog Timora) jednostrano proglasio nezavisnost te bivše portugalske kolonije pod imenom "Demokratska republika Istočni Timor".
30.novembar 1975.
Afrička država Dahomej promenila naziv u Benin. Dahomej je bio kolonija u sastavu Francuske Zapadne Afrike a 1960. stekao je nezavisnost.
Decembar 1975
03.decembar 1975.
U Laosu vlast preuzeli komunisti i proglasili kraj 600 godina stare monarhije.
07.decembar 1975.
Umro srpski (jugoslovenski) internista Radivoje Berović, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, član SANU. (Rođen: Skadar/Osmansko carstvo/Albanija 27.novembar 1900 - Umro: Novi Sad/SFR Jugoslavija/Srbija 07.decembar 1975.) Bio je glavni urednik časopisa „Acta medica jugoslavica“. Objavio je više naučnih radova na srpskom i stranim jezicima, uključujući delo „Klinička hematologija“.
Indonežanska armija zaposela teritoriju bivše portugalske koloniije Istočni Timor.
1900-1975
75
18.decembar 1975.
Otvorena prva pešačka zona u Beogradu.
26.decembar 1975.
Sovjetski avion tipa „TU-144“ postao prvi supersonični avion u svetu u redovnom saobraćaju letom na liniji Moskva – Alma Ata.
27.decembar 1975.
Više od 400 rudara poginulo od posledica eksplozije u rudniku uglja u Časnali u indijskoj državi Bihar.
1976
Januar 1976
05.januar 1976.
Novim ustavom diktatorskog maoističkog režima „Crvenih Kmera“ naziv zemlje Kambodža promenjen u Demokratska Kampučija.
08.januar 1976.
Umro kineski državnik Džou En Laj, jedan od najistaknutijih rukovodilaca Kineske revolucije, predsednik vlade od 1949 do smrti i šef diplomatije (1949-1958). (Rođen: Đangsu/Dinastija Ćing/Kina 05.mart 1898. - Umro: Peking/Kina 08.januar 1976.) Revolucionarnoj studentskoj organizaciji „Probuđeno društvo“, iz koje je 1921. nastala Komunistička partija Kine, pristupio je 1919. Učestvovao je i u „Dugom maršu“ 1934. i 1935. Opstao je u vrhu KP Kine i pored niza čistki, uključujući i „Kulturnu revoluciju“. Tokom građanskog rata dvadesetih i tridesetih godina 20. veka bio je najbliži saradnik Mao Cedunga. Zaslužan je za uspostavljanje jedinstvenog fronta kineskih komunista i Kuomintanga u borbi protiv japanskih okupatora. Posle proglašenja Narodne Republike Kine postao je prvi predsednik vlade od oktobra 1949. do januaru 1976. godine. Do 1971. godine SAD su sprečavale da NR Kina bude priznata u UN, a njeno mesto u UN do tada je zauzimala delegacija kuomintanške Kine, tj. Tajvan. Zbog toga, Enlai je inicirao normalizaciju odnosa sa SAD, pa je Kina od oktobra 1971. godine postala član Saveta bezbednosti UN umesto Tajvana. Njegovom zaslugom došlo je 1972. godine do istorijske posete Ričarda Niksona Kini. Pomogao je da se Kina nakon Kulturne revolucije oslobodi radikalnih elemenata. Od oko 1971. godine narušeno zdravlje Mao Cedunga dovelo je do uspona žene Mao Cedunga i trojice preostalih pripadnika Četvoročlane bande. Čou Enlaj ih je otvoreno kritikovao poslednjih godina svoga života. Poslednjih godina svog života podržao je uspon Deng Sjaopinga, kasnijeg pokretača modernizacije Kine.
1898-1976
77
11.januar 1976.
Predsednik Ekvadora Rodriges Lara zbačen vojnim udarom.
12.januar 1976.
Umrla engleska književnica Agata Kristi, autor brojnih detektivskih romana, ali i dramskih dela. (Rođena: Torki/Ujedinjeno Kraljevstvo 15.septembar 1890. - Umrla: Volingford/Ujedinjeno Kraljevstvo 12.januar 1976.) Napisala je i neobično zanimljivu autobiografiju. Neka od dela: „Ubistvo Rodžera Ajkrofta“, „Leš u sarkofagu“, „Ubistvo u Orijent ekspresu“, „Deset malih crnaca“, „Otvorenih karata“, „Ubistvo u Mesopotamiji“ itd. Autorka je brojnih kriminalističkih odnosno detektivskih romana. Kao najpoznatiju svetsku spisateljicu misterija, nazivaju je i „kraljicom zločina”. Agata Meri Klarisa Miler je rođena u kući zvanoj „Ešfild” u Torkiju, kao kćerka Frederika Alve Milera i Klarise Margaret Miler. Otac je bio američki berzanski posrednik sa samostalnim prihodima, ali je umro kada je Agata imala samo 11 godina, a majka je bila kćerka britanskog vojnog kapetana. Tokom svoje književne karijere, koja je trajala više od pola veka, napisala je 79 knjiga (od čega 66 kriminalističkih romana) i više zbirki kratkih priča i drugih dela, koja su prodata do sada u više od dve milijarde primeraka širom sveta i prevedena na više od 50 jezika. Prema Ginisovoj knjizi rekorda, najprodavaniji je autor svih vremena. Zabeleženo je da su jedino Biblija i Šekspirova dela doživela veću prodaju od romana Agate Kristi. Njena drama Mišolovka je premijerno izvedena u Londonu 25. novembra 1952. godine; ovo delo je do sada najduže neprestano igran komad u istoriji pozorišta koje je imalo više od 25.000 izvođenja. Proglašena je 2013. godine za najboljeg pisca detektivskih priča, a njen roman Ubistvo Rodžera Akrojda za najbolji krimi roman svih vremena. Pod pseudonimom Meri Vestmakot Agata Kristi napisala je i šest ljubavnih romana. Od 1971. do 1974. godine, njeno zdravlje je počelo da se pogoršava, ali nastavila je da piše. Nedavno su, uz pomoć eksperimenata na tekstovima, kanadski istraživači utvrdili da je Agata možda patila od Alchajmerove bolesti ili neke druge demencije. Umrla je prirodnom smrću, u svojoj kući u Volingfordu, blizu Oksforda, u 86. godini života.
1890-1976
85
21.januar 1976.
Prodaja zapadnih listova prvi put dozvoljena u Sovjetskom Savezu, među njima „Njujork tajmsa“ i „Fajnenšenel tajmsa“.
Februar 1976
04.februar 1976.
Glavni grad Mozambika Lorenso Markeš preimenovan u Maputo. Mozambik je bio portugalska kolonija, Portugalska Istočna Afrika.
Poginulo 23.000 ljudi, a milion i po ostalo bez krova nad glavom u Gvatemali koju je pogodio razorni zemljotres.
13.februar 1976.
Umrla američka operska pevačica francuskog porekla Lili Pons, jedan od najvećih soprana XX veka. (Rođena: Draginjan/Francuska 12.april 1898. - Umrla: Dalas/Teksas/Sjedinjene Američke Države 13.februar 1976.) Nastupala je na scenama širom sveta, sa posebnim uspehom u njujorškoj Metropoliten operi, a snimila je i više filmovanih opera. Pons je rođena u Draguignanu u Provansi, od oca Francuza Leonarda Luja Ogista Antoana Ponsa i majke italijanskog porekla, Marije (rođene Naso). Prvo je studirala klavir na Pariškom konzervatorijumu, osvojivši prvu nagradu sa 15 godina. Operska lirska koloraturna sopran i glumica je imala aktivnu karijeru od kasnih 1920-ih do ranih 1970-ih. Kao operska pevačica, specijalizovala se za koloraturni sopran repertoar. Pored toga što je nastupala kao gostujući umetnik sa mnogim operskim kućama širom sveta, Pons je uživala u dugoj saradnji sa Metropoliten operom u Njujorku, gde je nastupala skoro 300 puta između 1931. i 1960. godine. Takođe je imala uspešnu i unosnu karijeru koncertne pevačice, koja je nastavljena do njenog penzionisanja 1973. Od 1935. do 1937. snimila je tri muzička filma. Takođe je imala brojne nastupe na radiju i televiziji, nastupajući u raznim programima. Snimila je na desetine ploča, snimajući i klasičnu i popularnu muziku. Pons je takođe bila vešta u tome da od sebe napravi tržišnu kulturnu ikonu. Njena mišljenja o modi i uređenju doma često su objavljivana u ženskim časopisima, a pojavljivala se kao lice za avione, želatin i reklame za sok od paradajza. Grad u Merilendu je dobio ime po njoj, Pons je umrla od raka pankreasa.
1898-1976
77
19.februar 1976.
Island prekinuo diplomatske odnose sa Velikom Britanijom posle neuspešnih pregovora dve zemlje o pravu na ribarenje u spornim vodama.
25.februar 1976.
SAD stavile veto na rezoluciju Ujedinjenih nacija kojom je osuđena izraelska aneksija istočnog Jerusalima.
27.februar 1976.
U nekadašnjoj koloniji "Španska Sahara" oslobodilački pokret "Polisario" objavio osnivanje Saharske Arapske Demokratske Republike, poznatije kao Zapadna Sahara koju je vlada u Madridu predala na upravljanje Maroku i Mauritaniji.
Eskimski lideri predočili kanadskoj vladi da njihovom narodu pripada pola miliona kvadratnih kilometara Kanade.
Mart 1976
09.mart 1976.
U Kavalezeu kod grada Trento na severu Italije srušila se uspinjača, usmrtivši 42 smučara u najgoroj nesreći te vrste u svetu. Tragediju je preživela jedna devojka.
11.mart 1976.
Bivši predsednik SAD Ričard Nikson priznao da je 1970. naredio Centralnoj obaveštajnoj agenciji da spreči Salvadora Aljendea da postane predsednik Čilea. CIA je prilikom rušenja Aljendea 1973. obilato pomogla vojnu zaveru generala Augusta Pinočea.
14.mart 1976.
Umro američki filmski režiser i muzički koreograf Vilijam Berkli Inos, poznat kao Bazbi Berkli, koji je utemeljio principe mjuzikla kao filmskog žanra. (Rođen: Los Anđeles/Kalifornija/Sjedinjene Američke Države 29.novembar 1895. - Umro: Palm Dezert/Kalifornija/Sjedinjene Američke Države 14.mart 1976.) Koristio je filmsku kameru na nov način i služio se montažom na specifičan način. Berkli je bio poznat po razrađenoj muzičkoj produkciji koja je često uključivala složene geometrijske šare. Berklijev rad je podrazumeva upotrebu velikog broja plesačica i rekvizita kao elemenata fantazije u kaleidoskopskom prikazu na ekranu. Neki od filmova: "Kopači zlata 1933", "Holivudski hotel", "Vrt na mesečini", "Kometa nad Brodvejom", "Bebe u vojsci", "Osnujmo orkestar", "Bebe na Brodveju", "42. ulica", "Rimski skandali" itd.
1895-1976
80
17.mart 1976.
Umro italijanski filmski režiser Lukino Viskonti, jedan od začetnika neorealizma. (Rođen: Milano/Kraljevina Italija/Italija 02.novembar 1906. - Umro: Rim/Italija 17.mart 1976.) Kao vodeća ličnost italijanske umetnosti i kulture sredinom 20. veka, Viskonti je bio jedan od očeva kinematografskog neorealizma, ali je kasnije krenuo ka luksuznim, sveobuhvatnim epovima koji se bave temama lepote, dekadencije, smrti i evropske istorije, posebno propadanja plemstva i buržoazije. Dobitnik je mnogih priznanja, uključujući Zlatnu palmu i Zlatnog lava, a mnoga njegova dela smatraju se veoma uticajnim na buduće generacije filmskih stvaralaca. Rođen je u Milanu u jednoj od najbogatijih porodica severne Italije, Viskonti. Sa 30 godina je otišao u Pariz, gde je otpočeo svoju filmsku karijeru kao asistent Žana Renoara. Posle kratkog obilaska SAD kada je posetio i Holivud, vraća se u Italiju. Njegov rediteljski debi iz 1943. godine, Ossessione, osudio je fašistički režim zbog svojih neuglađenih prikaza likova radničke klase koji pribegavaju kriminalu, ali je danas poznat kao pionirsko delo italijanske kinematografije. Bio vrhunski režiser predstava i opera, kako u Italiji, tako iu inostranstvu. Filmovi: "Opsesija", "Zemlja drhti", "Senso", "Bele noći", "Roko i njegova braća", "Gepard", "Drage zvezde Velikog Medveda", "Zatvoreni porodični krug", "Sumrak bogova", "Smrt u Veneciji", "Nevino".
1906-1976
69
23.mart 1976.
Stupio na snagu Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima.
24.mart 1976.
Umro britanski feldmaršal Bernard Lo Montgomeri, jedan od vodećih savezničkih komandanata u Drugom svetskom ratu. (Rođen: London/Ujedinjeno Kraljevstvo 17.novembar 1887. - Umro: Alton/Ujedinjeno Kraljevstvo 24.mart 1976.) Istoričari ga smatraju najvećim britanskim vojskovođom posle Artura Velzlija Velingtona. Pobeda njegove Osme armije nad Afričkim korpusom nemačkog feldmaršala Ervina Romela u bici kod El Alamejna krajem 1942. preokrenula je tok rata u Africi. Tada je i dobio nadimak „Monti“. Vojničko obrazovanje stekao je u Vojnoj akademiji Sandherst. Vojničku karijeru započeo je 1908. godine u 1. vorikširskom puku koji je bio stacioniran u Indiji. Između ratova služio je u Indiji, Egiptu i Palestini. Aprila 1939. dobio je komandu nad Trećom divizijom, delom Britanske ekspedicione snage koja je učestvovala u borbama koje su prethodile padu Francuske u junu 1940. On je inspirisao obeshrabrenu i poraženu silu za pobedu nad Nemcima i Italijanima u bici kod El Alamejna. Premijer Vinston Čerčil bio je uveren da je ova bitka označila prekretnicu rata. Montgomeri je komandovao Osmom armijom u kasnijim savezničkim kampanjama na Siciliji, a zatim i na italijanskom kopnu. Zatim je pozvan u Veliku Britaniju da učestvuje u planiranju operacije Overlord, invazije na Normandiju. Tokom iskrcavanja u Normandiji i nekoliko meseci nakon toga, Montgomeri je komandovao svim savezničkim trupama u Francuskoj. U septembru 1944. ovu komandu je preuzeo američki general Dvajt Ajzenhauer, a Montgomeri se vratio na komandu nad 21. grupom armija. Montgomeri je to gorko negodovao, iako je uz naknadu unapređen u feldmaršala. Njegova arogancija i nevoljkost da sarađuje sa drugima učinili su ga sve nepopularnijim, posebno među Amerikancima. Predvodio je svoju armijsku grupu u bici za Nemačku i 4. maja 1945. primio je predaju nemačkih severnih armija kod Lineburg Heath. Godine 1951. postao je zamenik komandanta Vrhovnog štaba NATO-a, na funkciji sedam godina.
1887-1976
88
U Argentini vlast prigrabila vojna hunta generala Horhea Videle - predsednica Isabela Peron uhapšena.
April 1976
01.april 1976.
Umro nemački slikar i vajar Maks Ernst, osnivač dadaističkog pokreta i jedan od najznačajnijih nadrealista. (Rođen: Bril/Nemačko carstvo/Nemačka/ 02.april 1891. - Umro: Pariz/Francuska 01.april 1976.) Otkrio je tehniku "frotaž", srodnu automatizmu u nadrealističkoj poeziji, uveo je kolaž-fotografiju, a u skulpturi je često spajao antropomorfne i animalne elemente. Pisao je pamflete i manifeste, a bavio se i scenografijom.
Osnovana američka informatička kompanija "Epl" (Apple).
1891-1976
84
05.april 1976.
Umro američki milijarder, filmski producent, avijatičar, vazduhoplovni inženjer poslovni magnat i filantrop Hauard Hjuz. (Rođen: Ambl/Teksas/Sjedinjene Američke Države 24.decembar 1905. - Umro: Hjuston/Teksas/Sjedinjene Američke Države 05.april 1976.) Skoro celog svog života je bio veoma prisutna ličnost u medijima, delom zbog filantropizma i gradnje velikih aviona, ali i zbog burnog ljubavnog života. Hjuz je naime bio u vezi sa brojnim holivudskim zvezdama A liste. Među njima su Ketrin Hepbern, Ava Gardner, Rita Hejvort, Merilin Monro i druge. Bio je jedan od najbogatijih ljudi na svetu, a umro je od neuhranjenosti. Američki scenarista stripova Sten Li osmislio je lik Tonija Starka (Ajron Men) po uzoru na njega. Za života je bio najpoznatiji kao jedan od najbogatijih i najuticajnijih ljudi na svetu. Najpre je postao istaknut kao filmski producent, a potom i kao važna ličnost u vazduhoplovnoj industriji. Kasnije u životu, postao je poznat po svom ekscentričnom ponašanju i povučenom načinu života - neobičnostima koje su delimično uzrokovane njegovim pogoršanjem opsesivno-kompulzivnog poremećaja (OCD), hroničnim bolom od skoro fatalne avionske nesreće i sve većom gluvoćom. Tokom svojih poslednjih godina, Hjuz je proširio svoju finansijsku imperiju na nekoliko velikih preduzeća u Las Vegasu, kao što su nekretnine, hoteli, kazina i medijske kuće. U to vreme poznat kao jedan od najmoćnijih ljudi u državi Nevada, on je u velikoj meri zaslužan za transformaciju Las Vegasa u prefinjeniji kosmopolitski grad. Koristio je droge i patio od neuhranjenosti. Posle godina mentalnog i fizičkog pada, Hjuz je umro od otkazivanja bubrega. Njegovo nasleđe se održava preko Medicinskog instituta Hovard Hughes i Hovard Hughes Holdings Inc.
1905-1976
70
13.april 1976.
U eksploziji u fabrici municije u Finskoj poginulo 45 ljudi.
18.april 1976.
Oko 40 000 izraelskih demonstranata umarširalo u okupiranu Zapadnu Obalu, zahtevajući da Izrael pripoji tu teritoriju.
25.april 1976.
Umro engleski filmski režiser Kerol Rid, odličan poznavalac tehničkih aspekata režiserskog zanata sa izrazitim smislom za vizuelno pripovedanje. (Rođen: London/Ujedinjeno Kraljevstvo 30.decembar 1906. - Umro: London/Ujedinjeno Kraljevstvo 25.april 1976.) Neka od njegovih filmskih ostvarenja: „Zvezde gledaju s neba“, „Noćni voz za Minhen“, „Prava pobeda“, „Begunac“, „Pali idol“, „Treći čovek“, „Oliver“ za koji je dobio nagradu Oskar, itd.
1906-1976
69
Maj 1976
06.maj 1976.
U severnom italijanskom gradu Udine u zemljotresu poginulo 973 ljudi.
09.maj 1976.
Prema zvaničnoj verziji, Ulrike Majnhof, vođa zapadnonemačke levičarske terorističke grupe „Bader-Majnhof“, obesila se u zatvorskoj ćeliji.
26.maj 1976.
Umro nemački filozof Martin Hajdeger, jedan od najznačajnijih mislilaca XX veka, profesor univerziteta u Frajburgu. (Rođen: Meskirh/Nemačko carstvo/Nemačka 26.septembar 1889. - Umro: Frajburg/Zapadna Nemačka/Nemačka 26.maj 1976.) Bio je zaokupljen smislom bivstvovanja i istraživanjima koja je imenovao izrazom „fundamentalna ontologija“. Neka od dela: „Bivstvovanje i vreme“, „Kant i problem metafizike“, „Šta je metafizika“, „Uvod u metafiziku“, „Šta znači mišljenje“, „Kantova teza o bivstvovanju“ itd. Posebno značajan je Hajdegerov doprinos tumačenju Ničeovog dela. Hajdeger je odlučujuće uticao na formiranje mnogih filozofskih pravaca postmoderne, ali i izazivao kontroverze svojim vezama sa nacistima tokom ranih tridesetih godina. Uz Huserla Hajdeger se smatra za najuticajnijeg filozofa kontinentalne tradicije. Rođen je u porodici zvonara seoske crkve u Meskirhu (Baden). Počeo je da studira teologiju ali se ipak opredelio za filozofiju, koju je studirao u Konstanci i Frajburgu. Veliki uspeh knjige „Biće i vreme“ omogućio je Hajdegeru da postane profesor u Frajburgu. Predavao je filozofiju sve do penzionisanja 1945. Penzionisale su ga francuske okupacione vlasti, zbog poznatog rektorskog govora u vreme dolaska nacista na vlast, u kome je slavio "Istorijski poziv Nemačke...". Ostatak života proveo je povučeno u planinskoj kući na padinama ispod Švarcvalda. Hajdeger se smatra jednim od najuticajnijih filozofa 20. veka.
1889-1976
86
28.maj 1976.
Puštena u redovan saobraćaj železnička pruga Beograd-Bar, čija je gradnja trajala sa prekidima od 1952. Njenom izgradnjom je ostvarena ideja začeta još u XIX veku.
Sovjetski Savez i SAD potpisali ugovor o ograničenju podzemnih nuklearnih proba.
31.maj 1976.
Rođen irski glumac Kolin Džejms Farel. (Rođen: Dablin/Republika Irska) Imao je veoma problematične tinejdžerske godine. Zaradio je nadimak „nemirnog dečka“ u srednjoj privatnoj školi, prepuštajući se lakim drogama, duvanu, zabavama, devojkama. Hapšen je zbog prebrze vožnje, krađe i tukao se s kim je stigao. Kako bi ga smirili, roditelji su ga prebacili u internat, ali tamo se potukao s upravnikom. Sa osamnaest godina kao neko ko uživa velike količine droge i alkohola završio na lečenju od depresije. Lečenje njegove autodestrukcije je trajalo šest meseci i tada mu je pomogao brat Eamon (vodi umetničku školu u Dablinu), pozajmivši mu novac i nateravši ga da upiše časove glume na Gaiety School of Drama. Pošto nikada nije podnosio autoritete, i ovog puta je prekinuo školovanje, zarađivao kao foto-model i dobio prvu ulogu u filmu A Little World Of Our Own. Na njegovu sreću, primetio ga je glumac Kevin Spejsi i spomenuo ga producentima filma Ordinary Decent Criminal. Uloga sa Spejsijem donijela mu je dodatni proboj i dolazak na američko područje. Postaje vodeći čovek u blokbasterima i nezavisnim filmovima od 2000-ih, dobio je razne nagrade i nominacije, uključujući dve nagrade Zlatni globus i nominaciju za Oskara. Irish Times ga je proglasio petim najvećim filmskim glumcem u Irskoj 2020. godine, a časopis Time ga je proglasio jednim od 100 najuticajnijih ljudi na svetu 2023. godine. Farel je počeo da glumi u BBC dramskoj seriji Ballikissangel (1998), a debitovao je na filmu u drami The Var Zone (1999). Njegova prva glavna filmska uloga bila je u ratnoj drami Tigerland (2000), a proboj je ostvario u naučnofantastičnom filmu Stivena Spilberga Izveštaj o manjini (2002). Farel je dobio priznanje za ulogu ubice početnika u komediji Martina Mekdonaha U Brižu (2008), osvojivši Zlatni globus. Za ulogu naivnog Irca u Mekdonahovoj drami The Banshees of Inisherin, osvojio je Volpi kup za najboljeg glumca i još jedan Zlatni globus, pored nominacije za Oskara za najboljeg glumca.
Jun 1976
03.jun 1976.
Bivši predsednik Bolivije Huan Hose Tores pronađen ubijen u Argentini.
04.jun 1976.
Rođen bivši srpski teniser Nenad Zimonjić, reprezentativac, jedan od najboljih dubl-igrača na svetu. (Rođen: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija) Specijalizovan je za igru parova. Osvojio je preko pedeset titula u muškoj i mešovitoj konkurenciji, a 17. novembra 2008. je došao na prvo mesto ATP liste u konkurenciji parova. Ukupno je u karijeri boravio 50 nedelja kao broj 1. Zajedno sa kanadskim teniserom Danijelom Nestorom osvojio je Vimbldon 2008. i 2009, Rolan Garos 2010, ATP Završni šampionat 2008. i 2010, kao i još veliki broj ATP titula sa njim i sa ostalim partnerima. U mešovitom dublu osvojio je Otvoreno prvenstvo Australije 2004. i 2008, Rolan Garos 2006. i 2010, kao i Vimbldon 2014.
Rekorder je po broju mečeva za selekciju Srbije, po broju nastupa i pobeda u parovima. Neko vreme je istovremeno bio i igrač i selektor reprezentacije. Zajedno sa saigračima osvojio je titulu u Dejvis kupu 2010. Zimonjić je kao selektor reprezentacije Srbije predvodio državni tim u osvajanju premijernog ATP kupa 2020. godine, pobedom u finalu protiv Španije rezultatom 2:1. Četiri puta je nastupio na Olimpijskim igrama a najbolji rezultat mu je četvrtfinale muških parova u Londonu 2012.
06.jun 1976.
Rođen srpski pevač, tekstopisac, kompozitor i producent Vlado Georgiev, poznat i po nadimku Barba. (Rođen: Dubrovnik/SFR Jugoslavija/Hrvatska) Odrastao je u Herceg Novom, gde je završio Srednju muzičku školu. Roditelji su njega i deset godina starijeg brata Sašu vaspitali u skladu sa tradicionalnim vrednostima. Nisu bili srećni što je Vlado odabrao muziku, već su želeli da se bavi nekim sigurnijim poslom. Pre pevanja, on je želeo da postane džez svirač. Neko vreme je svirao harmoniku, sintisajzer i klavir. Devedesetih godina prošlog veka pevač se preselio u Beograd. Jedno vreme je živeo sa izbeglicama u hotelu Turist u Sarajevskoj ulici koji je bio jedan od najjeftinijih smeštaja u glavnom gradu. Bilo mu je veoma teško za vreme hiperinflacije jer je polovinu honorara davao za paklu cigareta. Izgradio je uspešnu karijeru i postao veoma popularan i omiljen pevač sa pesmama koje su većinom postali hitovi. Vlasnik je muzičkog studija Barba koji se nalazi u Beogradu.
12.jun 1976.
U vojnom udaru u Urugvaju oboren civilni predsednik Huan Bordaberi, čime je otpočela devetogodišnja diktatura armijskog vrha.
16.jun 1976.
Sovetu, najvećem crnačkom naselju u Južnoj Africi, izbili krvavi rasni neredi u kojima je tokom nekoliko meseci poginulo najmanje 600 crnaca i tri belca. Soveto je predgrađe Johanesburga, formirano kao naselje za "obojene" industrijske radnike u Johanesburgu, pošto u vreme aparthejda oni nisu smeli da stanuju u samom gradu.
27.jun 1976.
General Antonio Ramaljo Janeš izabran za predsednika Portugala na prvim slobodnim predsedničkim izborima posle poluvekovne vladavine sistema koji je ustrojio Antonio da Oliveira Salazar kao i njegovih naslednika.
Palestinski teroristi oteli u Grčkoj avion "Er Fransa" sa 246 putnika i 12 članova posade i potom odleteli u glavni grad Ugande Entebe, gde su ih 4. jula 1976. u spektakularnoj akciji likvidirali izraelski komandosi,oslobodivši taoce.
28.jun 1976.
Sejšelska ostrva u Indijskom okeanu su posle 160 godina stekla nezavisnost od Velike Britanije.
Jul 1976
02.jul 1976.
Proglašeno zvanično ujedinjenje Severnog i Južnog Vijetnama u jedinstvenu državu Vijetnam posle 22 godine podeljenosti. Nakon vojne pobede ostvarene konačno 1975. godine i zauzimanja čitave teritorije Vijetnama od strane komunista, formalno je proglašeno ujedinjenje zemlje kao socijalističke republike sa glavnim gradom Hanojem dok je Sajgon primenovan u Ho Ši Min.
04.jul 1976.
Izraelski komandosi upali na aerodrom Entebe u Ugandi i oslobodili 102 taoca iz francuskog putničkog aviona koji su oteli palestinski teroristi. Službeno je saopšteno da su poginula četiri izraelska vojnika, sedam od 10 otmičara i dvadesetak vojnika Ugande koji su pokušali da spreče izraelsku akciju.
10.jul 1976.
Dogodila se velika ekološka nesreća, prva takve vrste u Evropi, usled pucanja cevi u hemijskoj fabrici „Ikmeza“ u blizini Milana. Oblak hemijskih materija, među kojima i dioksina, teško je zagadio četiri opštine: Savezu, Medu, Dezio i Čezenu.
14.jul 1976.
Kina u Africi okončala gradnju železničke pruge "Tanzam", koja je povezala Zambiju i luku Dar es Salam u Tanzaniji.
17.jul 1976.
Indonezija pripojila bivšu portugalsku koloniju Istočni Timor proglasivši je 27. provincijom, uprkos protivljenju tamošnjeg matičnog stanovništva koje je, kao posledica vekovne portugalske uprave, izrazito katoličko, dok u Indoneziji preovladava islam. Posle višedecenijskog otpora i brojnih žrtava Istočni Timor je konačno 2002. dobio nezavisnost.
20.jul 1976.
Američki kosmički brod bez ljudske posade "Viking 1" spustio se posle 11 meseci leta na Mars i počeo da šalje na Zemlju jasne snimke te planete.
21.jul 1976.
U eksploziji bombe podmetnute pod njegov automobil, poginuo britanski ambasador u Irskoj Kristofer Juart-Bigs.
27.jul 1976.
Velika Britanija posle četiri godine međudržavne napetosti, koju je forsirao diktator Idi Amin, prekinula diplomatske odnose sa Ugandom, pribegavši prvi put posle 30 godina tako drastičnom potezu protiv neke države.
28.jul 1976.
U zemljotresu potpuno razoren kineski grad Tangšan - poginulo oko 242.000 ljudi, što je najveći broj mrtvih zabeležen u nekom zemljotresu u modernom dobu.
Avgust 1976
02.avgust 1976.
Umro Fric Lang austrijsko-nemačko-američki filmski režiser. Jedan je od najznačajnijih predstavnika ekspresionizma, majstor atmosfere sa izrazitim osećajem za vizuelnu naraciju. (Rođen: Beč/Austro-Ugarska monarhija/Austrija 05.decembar 1890. - Umro: Beverli Hils/Kalifornija/Sjedinjene Američke Države 02.avgust 1976.) Pred nacistima je izbegao u SAD da bi se krajem pedesetih vratio u Evropu odnosno Zapadnu Nemačku gde provodi ostatak života, mada je umro na Beverli Hilsu u SAD u 85-oj godini života. Neki od njegovih filmskih ostvarenja: „Doktor Mabuze“, „Kockar“, „Metropolis“, „Ubica M“, „Samo jednom se živi“, „Na divljem zapadu“, „Ministarstvo straha“ itd.
1890-1976
85
12.avgust 1976.
Poginuo u saobraćajnoj nesreći Vladimir Velmar Janković, srpski književnik, dramski pisac, kritičar, psiholog. (Rođen: Čaglić kod Pakraca/Austro-Ugarska monarhija/Hrvatska 10.avgust 1895. - Umro: Barselona/Španija 12.avgust 1976.) Uzeo je kovanicu Velmar za drugo prezime, iz velikog pijeteta prema roditeljima. "Vel" je prvi slog od imena oca - Velimir, a "Mar" je prvi slog imena majke - Marija rođ. Matijašević. Osnovnu školu završio je u Varaždinu gde mu je otac služio kao sveštenik. Potom se školovao u Budimpešti kao stipendista Tekelijanuma i u Zagrebu. U međuratnom periodu je viši činovnik Ministarstva prosvete, sekretar Umetničkog odeljenja, potom i načelnik. Bio je istaknuti član Jugoslovenske akcije i saradnik Narodne odbrane. Ubrzo nakon utapanja Jugoslovenske akcije u JNP Zbor, on se sa grupom istomišljenika izdvojio iz Zbora. Tokom Drugog svetskog rata bio je pomoćnik Velibora Jonića, ministra prosvete u vladi Milana Nedića. Svoja ovlašćenja je koristio za izbacivanje nepodobnih pisaca (poput Jovana Skerlića) iz nastavnih planova i stavljajući sopstvena dela u obaveznu školsku lektiru i na repertoar Narodnog pozorišta. Rukovodio je komisijom za ratne zločine koje su počinile ustaše tokom 1941-1943. godine. Komisija je skupila izuzetnu dokumentaciju, koja se pre nestanka čuvala u naročitom trezoru. Kasnije, za emigrantom Velmar-Jankovićem su pored komunista, tragale i ustaše, sa namerom da unište arhivu o njihovim zločinima. U jesen 1944. pobegao je sa jednim prijateljem pred partizanima i Crvenom armijom u emigraciju, prvo u Italiju, zatim u Španiju i tamo ostao od 1947.godine do smrti. U Španiji je živeo pod imenom Wukmir i vodio centar za mentalno zdravlje "Orexis". Dela: studije "Pogled s Kalemegdana", "Duhovna kriza današnjice", drame "Svetla u noći", "Robovi", "Sreća A.D.", "Državni neprijatelj broj 3", "Građanska komedija", naučna dela iz oblasti psihologije "Psihologija životnog opredeljenja", "Čovek pred samim sobom", "Emocije i patnje".
1895-1976
81
17.avgust 1976.
U zemljotresu koji je izazvao visoke morske talase, na filipinskom ostrvu Mindanao poginulo oko 8 000 ljudi.
Septembar 1976
03.septembar 1976.
Američki vasionski brod bez ljudske posade "Viking 2" spustio se na Mars i počeo da šalje fotografije sa te planete.
09.septembar 1976.
Umro kineski revolucionar i državnik Mao Cedung, jedan od osnivača Komunističke partije Kine, koji je 1949. u Pekingu proglasio Narodnu Republiku Kinu. (Rođen: Šaošan/Dinastija Ćing/Kina 26.decembar 1893. - Umro: Peking/Kina 09.septembar 1976.) Smatra se jednom od najznačajnijih ličnosti u modernoj istoriji, a časopis Tajm uvrstio ga je među 100 najznačajnijih ličnosti 20. veka. Njegove teorije, vojne strategije, i politička stanovišta su kolektivno poznati kao maoizam. Bio je sin bogatog farmera iz Šaošana, Hunan. Prihvatio je kinesko nacionalističko i antiimperijalističko gledište rano u svom životu. Prve jedinice Crvene armije stvorio je sa Ču Deom 1931. a šef partije postao je 1935. U oktobru 1934. s Čuom je otpočeo “Dugi marš” svojih jedinica, što se pokazalo odlučujućim u građanskom ratu protiv pristalica Čang Kaj Šeka i u borbama sa japanskom okupacionom armijom. Nakon predaje Japana Kineski građanski rat je nastavljen i 1949. Maove snage su porazile nacionaliste koji su se povukli na Tajvan. Dana 1. oktobra 1949, Mao Cedung je proglasio osnivanje Narodne Republike Kine (PRC), jednopartijske države koju kontroliše KPK. Suočen s unutrašnjim teškoćama, krajem pedesetih godina XX veka priklonio se diktatorskim metodama vladavine, što je kulminiralo u tzv. Kulturnoj revoluciji 1960-ih. Godine 1957 on je pokrenuo kampanju poznatu pod nazivom Veliki skok napred koja je imala za cilj da brzo transformiše kinesku ekonomiju iz agrarne u industrijsku. Ta kampanja je dovela do najsmrtonosnije gladi u istoriji i smrti više od 45 miliona Kineza između 1958 i 1962. Godine 1966, on je inicirao Kulturnu revoluciju, program s ciljem uklanjanja „kontrarevolucionarnih” elemenata kineskog društva koji je trajao 10 godina i koji je bio oličen nasilnom klasnom borbom, rasprostranjenim uništavanjem kulturnih artefakata i neviđenim uzdizanjem Maovog kulta ličnosti. Mao je pretrpeo niz srčanih napada 1976. godine i umro u svojoj 83. godini.
1893-1976
82
10.septembar 1976.
Poginulo svih 176 putnika i članova posade putničkih aviona britanske i jugoslovenske aviokompanije, u sudaru severno od Zagreba. Sudarili su se putnički avion „Trajdent“ britanske aviokompanije „Britiš ervejs“ i „DC-9“ jugoslovenske aviokompanije JAT.
14.septembar 1976.
Umro Pavle Karađorđević, član dinastije Karađorđević, knez namesnik Kraljevine Jugoslavije posle ubistva kralja Aleksandra I Karađorđevića u Marseju 1934. do 27.marta 1941. (Rođen: Petrograd (Sankt Peterburg)/Ruska imperija/Rusija 27.april 1893. - Umro: Pariz/Francuska 14.septembar 1976.) Bio je veliki poznavalac slikarstva i umetnosti uopšte. Rođen je u Sankt Peterburgu, kao jedini sin kneza Arsena i kneginje Aurore Pavlovne Demidov od San Donata. Njegovi roditelji su 1895. godine raskinuli bračnu vezu i knez Pavle je od 1896. godine živeo u domaćinstvu svog strica, kneza Petra Karađorđevića u Ženevi. Godine 1903, Petar je proglašen za kralja Srbije. Zajedno sa svojim ocem knezom Arsenom bio je ruski državljanin i srpska vlada je najpre izdejstvovala njihov otpust, a zatim su 1904. godine primljeni u srpsko državljanstvo i postali članovi Kraljevskog Doma. Knez Pavle se upisao u II beogradsku gimnaziju, u kojoj je maturirao 1912. godine. Naredne, 1913. godine, otišao je u Englesku, gde je upisan na univerzitet Oksford. Kneginju Olgu, najstariju kćer grčkog princa Nikole, upoznao je u Londonu, u julu 1922. godine. Venčali su se 22. oktobra 1923. na dan krštenja prvorođenog sina kralja Aleksandra I Karađorđevića, prestolonaslednika Petra. Venčani kum im je bio vojvoda od Jorka, budući britanski kralj Džordž VI i njegova supruga Elizabeta, vojvotkinja od Jorka. U avgustu 1924. godine, rodio im se sin Aleksandar. Knez Pavle ima zamisao da osnuje Muzej moderne umetnosti u Beogradu. Od svoje rane mladosti bio je ispoljio veliki interes za umetnost i najveći deo svog slobodnog vremena posvećuje svojoj kolekciji slika i umetničkih predmeta. Sredinom 1933. godine kralj Aleksandar se preselio u novi dvor na Dedinju, a Stari dvor pristaje da pretvori u muzej. Početkom septembra, imenovao je kneza Pavla za šefa svih muzeja u Jugoslaviji.
1893-1976
83
Dolaskom komunista na vlast u Kraljevini Jugoslaviji njemu i celokupnoj porodici Karađorđevića je zabranjen povratak u otadžbinu. Odlukom Državne komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača, knez Pavle Karađorđević proglašen je izdajnikom naroda jer je vodio spoljnu politiku približavanja silama Osovine. Rehabilitovan je odlukom Višeg suda u Beogradu decembra 2011. godine. Sa porodicom je najpre živeo u Londonu a potom 22 godine u Parizu do kraja života. Knez Pavle Karađorđević je preminuo u Američkoj bolnici u Neiju, kraj Pariza. Sahranjen je na groblju u Lozani, u Švajcarskoj, odakle je ekshumiran 28. septembra 2012. da bi bio sahranjen na Oplencu.
20.septembar 1976.
Švedska Socijaldemokratska partija poražena na izborima za skupštinu, posle više od 40 godina na vlasti.
21.septembar 1976.
Bivši čileanski ministar Orlando Letelije ubijen u Vašingtonu u eksploziji bombe podmetnute pod njegov automobil.
26.septembar 1976.
Umro Lavoslav Ružička švajcarski hemičar, nobelovac, hrvatsko-češkog porekla. (Rođen: Vukovar/Austro-Ugarska monarhija/Hrvatska 13.septembar 1887. - Umro: Mamern/Švajcarska 26.septembar 1976.) Ružička je diplomirao i doktorirao na Visokoj tehničkoj školi u Karlsrueu. Bio je docent i profesor Tehničke škole u Cirihu i predavač organske hemije na Univerzitetu u Utrehtu. Niz godina je proveo na čelu Laboratorije za organsku hemiju u Cirihu, gde je dočekao i penziju. Zajedno sa svojim saradnicima Ružička je objavio preko pet stotina naučnih publikacija. Veliki je njegov doprinos povezivanju dostignuća organske hemije sa industrijskim istraživanjem, posebno u oblasti industrije parfema. Za istraživanja u oblasti sinteze polnih hormona, Lavoslov Ružička je 1939. dobio Nobelovu nagradu za hemiju.
1887-1976
89
Oktobar 1976
06.oktobar 1976.
Vojna hunta u Tajlandu srušila vladu Senija Pramoda - u sukobima na univerzitetu, između studenata i vojske, došlo do krvoprolića.
11.oktobar 1976.
U Kini pod optužbom za zaveru uhapšena "četvoročlana banda" - Mao Cedungova udovica Đang Ćing i tri bivša visoka funkcionera.
12.oktobar 1976.
Premijer Kine Hua Guofeng postao šef vladajuće Komunističke partije.
13.oktobar 1976.
Bolivijski teretni avion pao odmah posle poletanja na glavnu ulicu grada Santa Kruz usmrtivši više od 100 ljudi. Teretni avion tipa „Boing 707“ kojem je otpao motor odmah po uzletanju, pao je na glavnu ulicu bolivijskog grada Santa Kruz usmrtivši više od 100 ljudi na tlu i tri člana posade.
20.oktobar 1976.
Umro američko-srpski reditelj, montažer, pedagog i teoretičar filma Slavko Vorkapić. (Rođen: Dobrinci/Austro-Ugarska monarhija/Srbija 17.mart 1894. - Umro: Mihas/Španija 20.oktobar 1976.) Rođen u godini u kojoj je izmišljen kinematograf, Vorkapić je prvi dodir sa filmom imao kao šestogodišnjak, kada je na jednoj cirkuskoj predstavi video filmove Žorža Melijesa. To je presudno uticalo na njegovo buduće opredeljenje. Slikarstvo je studirao u Beogradu, Budimpešti i Parizu. Uveren da su "žive slike" filma umetnost budućnosti 1920. godine odlazi u Holivud. Stručnjak za stvaralačku montažu i upotrebu specijalnih efekata na filmu, režirao je montažne sekvence u oko stotinu holivudskih filmova. Dva puta je nominovan za "Oskar"-a u kategoriji dokumentarnih filmova. Autor je eksperimentalnih filmova "Fingalova pećina" i "Šuma šumori". Bio je član "Kalifornijske grupe" u Holivudu, koja se zalagala za razvoj umetničkog, autorskog i eksperimentalnog pristupa filmu. U filmsku teoriju i praksu prvi put je uveo princip vizuelne percepcije, tako da savremeni domaći i svetski film mnogo duguje genijalnim idejama koje je zastupao i u svojim radovima afirmisao ovaj autor. Naši filmofili pamte ga po briljantnoj režiji filma "Hanka".
1894-1976
82
24.oktobar 1976.
Umro srpski vizantolog ruskog porekla Georgije Ostrogorski, koji se smatra jednim od najvećih vizantologa u svetu uopšte. (Rođen: Sankt Peterburg/Ruska Imperija/Rusija 19.januar 1902. - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 24.oktobar 1976.) Bio je profesor Filozofskog fakulteta, član SANU i direktor njenog Vizantološkog instituta. Rođen je u Rusiji u Sankt-Peterburgu. Školovao se na velikim univerzitetskim centrima u Nemačkoj i Francuskoj. Posle odbranjene doktorkse disertacije 1927. i nekoliko godina profesure na univerzitetu u Vroclavu, doselio se u Srbiju, odnosno kraljevinu Jugoslaviju 1933. Dobio je mesto na Beogradskom univerzitetu, na Filozofskom fakultetu, Odeljenju za istoriju gde je na predmetu Istorija Vizantije radio čitavog života. Osnovao je Vizantološki institut SANU, koji je zahvaljujući njegovom radu, postao važna institucija svetske vizantologije. Uživao je ogroman ugled u svetu, i smatra se jednim od najvećih vizantologa uopšte. najviše je izučavao ekonomsku i socijalnu istoriju Vizantije i vizantijsko-srpske odnose. Uređivao je zbirku „Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije“ i „Zbornik radova Vizantološkog instituta“. Napisao je više od 170 radova. Neka od njegovih dela:“Istorija Vizantije“, „Serska oblast posle Dušanove smrti“, „Seoska poreska opština u Vizantijskom carstvu X veka“, „Studije iz istorije borbe oko ikona u Vizantiji“, „O vizantijskoj aristokratiji“ itd. Umro je 24.oktobra 1976. u Beogradu u 75-oj godini života.
.jpg)
1902-1976
74
26.oktobar 1976.
Generalna skupština UN je jednoglasno osudila aparthejd i pozvala vlade zemalja članica da zabrane sve kontakte s Transkejom - veštačkom tvorevinom Južne Afrike (bivši bantustan-rezervat, koji je tada formalno proglašen za nezavisnu državu).
Novembar 1976
02.novembar 1976.
Za predsednika SAD izabran kandidat Demokratske stranke Džimi Karter
04.novembar 1976.
Velika Britanija predložila nezavisnost Južne Rodezije (sadašnji Zimbabve) pod vladavinom crnačke većine od 1. marta 1978. Do 1965. ta zemlja je bila britanska kolonija, od tada na njenom čelu se nalazila bela manjina. Bio je to sistem ustrojen po uzoru na Južnoafričku republiku. Od aprila 1980. zemlja je međunarodno priznata pod imenom Zimbabve i pod vlašću crnog lidera Roberta Mugabea.
11.novembar 1976.
Umro američki vajar Aleksander Kolder, negator klasičnog postupka. (Rođen: Loton/Pensilvanija/Sjedinjene Američke Države 22.jul 1898. - Umro: Njujork/Njujork/Sjedinjene Američke Države 11.novembar 1976.) Njegove rane skulpture imaju karakter duhovitih igračaka, a u prve apstraktne konstrukcije ugrađivao je male motore koji su ih pokretali. Docnije tvorevine - "mobile" - pokretala su vazdušna strujanja. Njegov "mobil" ogromnih razmera postavljen je 1958. ispred palate UNESKO u Parizu. "Stabile" je fiksirao odnosom linija i ploha odmerenih proporcija. Bavio se i ilustracijama, scenografijom, primenjenom umetnošću.
1898-1976
78
15.novembar 1976.
Umro srpski glumac Milivoje Živanović, prvak Jugoslovenskog dramskog pozorišta. (Rođen: Požarevac/Kraljevina Srbija/Srbija 02.april 1902. - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 15.novembar 1976.) Glumačku karijeru Živanović je počeo u putujućem pozorištu Udruženja glumaca. Zalaganjem Branislava Nušića postao je stalni član Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Sećajući se, kasnije, svog prvog dodira sa profesionalnim teatrom govorio je: "To je bila moja akademija, moj univerzitet". Nakon nekoliko godina provedenih u Skoplju, 1932. ostvaruje svoj dugogodišnji san, ulazi u Narodno pozorište u Beogradu. Ubrzo se o njemu počelo govoriti kao o umetniku koji će ispisati najlepše stranice pozorišne umetnosti nove Jugoslavije. Kada je 1947. godine osnovano Jugoslovensko dramsko pozorište, Živanović se našao u novom ansamblu i u njemu ostao do smrti. Ostvario je uloge za pamćenje: Jegor Buličov, Kralj Lir, Agaton, Gabrijel Borkman... Za izuzetne glumačke kreacije dobio je više visokih priznanja, među kojima "Sedmojulsku nagradu" i "Medalju Stanislavskog", koju mu je, 1966. godine, dodelio Moskovski hudožestveni teatar. Na sceni ovog pozorišta igrao je Jegora Buličova, uz gromoglasne aplauze i 22 izlaska pred publiku, kakve nisu doživeli ni najpoznatiji glumci matičnog pozorišta. Vrsnom umetniku u spomen, svake godine se u njegovom rodnom Požarevcu održavaju Glumačke svečanosti "Milivoje Živanović".
Umro francuski filmski i pozorišni glumac Žan Gaben, jedna od najsugestivnijih ličnosti svetske kinematografije. (Rođen: Pariz/Francuska 17.maj 1904. - Umro: Neji na Seni/Francuska 15.novembar 1976.) Igrao je u oko 90 filmova, tumačeći mahom karakterne uloge, s neponovljivim šarmom i uverljivošću, protkanim karakterističnim nenametljivim humorom. Filmovi: "Zastava", "Pepe le Moko", "Velika iluzija", "Obala u magli", "Zver-čovek", "Zora sviće", "Iza rešetaka", "Noć je moje carstvo", "Ne diraj u lovu", "U slučaju nesreće", "Klošar Arhimed".
Sirijska armija preuzela punu kontrolu nad Bejrutom, u pokušaju da okonča 18-mesečni građanski rat u Libanu.
.jpg)
1900-1976
76
1904-1976
72
17.novembar 1976.
Kina izvela najveću nuklearnu eksploziju u atmosferi.
18.novembar 1976.
Umro američki slikar, fotograf i filmski režiser Emanuel Radinski, poznat kao Men Rej, koji je 1915. sa francuskim vajarom i slikarom Marselom Dišanom osnovao dadaizam. (Rođen: Filadelfija/Pensilvanija/Sjedinjene Američke Države 27.avgust 1890. - Umro: Pariz/Francuska 18.novembar 1976.) Režirao je niz avangardnih filmova u nadrealističkom maniru, koji se odlikuju izuzetno inventivnom fotografijom, uključujući filmove "Povratak razumu", "Emak Bakia", "Morska zvezda".
Vojna vlada Etiopije (komunistička) izvršila smrtnu kaznu nad 27 ljudi zbog navodnog kovanja zavere.
1890-1976
86
23.novembar 1976.
Umro francuski pisac i političar Andre Malro, učesnik Kineske revolucije, Španskog građanskog rata i komandant u francuskom Pokretu otpora. (Rođen: Pariz/Francuska 03.novembar 1901. - Umro: Kretej/Francuska 23.novembar 1976.) Posle studija arheologije, otišao je u Indokinu radi arheoloških iskopavanja, ali se ubrzo pridružio tamošnjem revolucionarnom pokretu. Kao član Internacionalnih brigada borio se u građanskom ratu u Španiji, a u okupiranoj Francuskoj se 1942. pridružio Pokretu otpora. U vladi generala Šarla de Gola postao je 1959. ministar informacija i kulture, ali je podneo ostavku posle majskih studentskih demonstracija 1968. U duhu angažovane umetnosti analizirao je problematiku savremenog sveta. Neka od dela: „Kraljevski put“, „Nada“, „Antimemoari“, „Osvajač“, „Ogled o Goji“ itd.
1901-1976
75
24.novembar 1976.
Poginulo oko 5.300 ljudi u zemljotresu koji je razorio grad Muradije na istoku Turske.
Decembar 1976
02.decembar 1976.
Položen kamen - temeljac nove železničke stanice "Beograd".
04.decembar 1976.
Umro engleski kompozitor Edvard Bendžamin Britn, briljantan tehničar, koji je stvarao pod uticajem različitih muzičkih tradicija. (Rođen: Loustoft/Ujedinjeno Kraljevstvo 22.novembar 1913. - Umro: Aldeburg/Ujedinjeno Kraljevstvo 04.decembar 1976.) Neka od dela: opere „Piter Grajms“, „Otmica Lukrecije“, kompozicije za orkestar „Ratni rekvijem“, „Jednostavna simfonija“, „Prolećna simfonija“, ciklusi solo pesama itd.
1906-1976
69